Pompa bir akışkanı , ancak bir düzeyden yüksek bir düzeye çıkarmada ya da enerjinin akışkana aktarılmasında kullanılan bir aygıttır.
Artı yerdeğiştirmeli pompalar : Pistonun her hareketinde , belirli bir miktar sıvı yer değiştirdiği için böyle adlandırılmıştır.Valflar geri dönüşsüzlüğü sağlar ; sıvı yalnızca tek yönde akabilir.Artı yer değiştirmeli pompalar, ileri geri hareketle açılırlar ; yani pistonun , silindirin ve diyaframın hareketli , sıvıyı , sürekli olarak değil, bölüm bölüm iterek basar.
Santrifüj Pompalar : Merkezkaç kuvvetle basınç oluşturma ilkesi su dolu bir kovanın hızla çevrilmesinde açıkça görülür. Kova yeterli hızda çevrilirse , merkezkaç kuvvet , suyu kovada tutar. Yüksek hızlarda elde edilen basınç Daha da güçlüdür.Belirli bir hacimdeki sıvının toplam basıncı , manometre ile okunabilen statik basınç ile hareket hızına bağlı olan dinamik basınçtan oluşur.Dinamik basınç, hareket eden sıvının , önüne çıkan bir cisme yaptığı basınçtır.Dinamik basınç hızın karesi ile artar.Akan bir sıvıda dinamik basıncın yalnızca 0,5 – 0,8 kadarı statik basınca dönüştürülebilir.
Artı yer değiştirmeli pompanın tersine , santrufüj pompalarının basma vasfı yoktur.belirli bir dönme hızıyla en üst basınç elde edilir.Bu tür bir pompanın , bir hidrodinamik pompa olduğu söylenebilir. Bütün sıvılarda kullanılmaya elverişlidir. Plastikten , bronzdan , titanyumdan ve tantal gibi metallere kadar her tür madden yapılabilir.
Kendinden emmeli pompalar : Bir çok uygulamada pompanın kendinden emmeli olması istenir.Su düzeyinin pompa girşinin altında olduğu durumlarda , normal pompalama işleminden önce , yanlızca artı yer değiştirmeli pompalarda hava sütünu emme borusunda çekilebilir. Emme derinliği , bir atmosfer basınca eşdeğer yükseklikte su sütunu kadardır. Uygulamadaysa , akış yitimleri , suyun buhar basıncı ve kaçaklardan dolayı su ancak 8,5 metreden çekilebilir. Normal bir santrifüj pompa , boşken , emme borusundaki havayı boşaltamaz ; ancak sıvıyla doldurulduğunda , normal pompalama işlemini yapar.
Yüksek basınç pompaları : Santrifüj pompalarının oluşturduğu basınç , çark ucu hızının karesi ile orantılıdır. Santrifüj pompaları çalıştıran elektrik motorlarından elde edilen en yüksek dönme hızı , 50 Hz frekansında 2900 devir/dakikadır. Bu hızda daha yüksek basınçlarda elde edilebilir.
Ne var ki basıncı sınırlayan başka etmenlerde vardır ; bu pompanın yapıldığı malzeme ; çarkın dönmesi ile oluşan sıvı sürtünmesi yitimleri. Çark çapının büyümesi ile , bu yitimler daha da artar.6.9 barın üstündeki basınçlarda çalışacak pompalar , ortak bir mil üstüne dizilmiş birden çok çarktan oluşur. Bu tür pompalara kademeli pompalar denir. Sıvı , bir kademeden çıkıp , bir sonraki kademenin girişine ulaşır. Son yıllarda , roket pompalarından ve jet motorlarındaki çok kademeli komprosörlerden kazanılan deneyimle , tek bir kademenin daha yüksek basınç verdiği , çok daha hızlı çalışan ticari pompalar geliştirilmiştir. Bir dişli ya da kayışla çalıştırılan bu pompalar , ucuz, yalın ve kullanışlıdır. Bazıları , 30000 devir/dakika da çalışıp , 140 bar basınç sağlanabilmektedir.
Öteki Türler : Santrifüj ya da artıyer değiştirme sınıflarına sokulmayacak pompalarda vardır. Bunlara örnek olarak su koçu gözlenebilir.Düşük basınçta çok miktarda suyun bulunduğu yerlerde su koçuyla , az miktarda su oldukça yükseğe basılabilir. Bu yötemde , hiçbir dış kuvvet gerekmez su akımının momentumundan yararlnılarak , belirli ve düzenli aralarla kapatılan bir supapla yüksek fışkırma basıncı sağlanır.
Basınçlı hava pompası , maden ocaklarından suyu , kuyulardan pertolü çıkarmaya yarayan yalın bir aygıttır. Bir ucu su düzeyinin oldukça aşağısına uzanan düşey boruya , basınçlı hava ya da gaz basılır. Borunun dışındaki sıvı ile borunun içindeki gaz sıvı karışımı yoğunluğu arasındaki fark ,boru uzunluğuna daldırma miktarına ve hava kabarcıklarının biçimine bağlı olarak , yüzeye doğru akış sağlar.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder